تحقيقات چند سال اخير نشان مي‌دهد كه خوكهاي آبي (فكهاي) درياچه خزر، بزرگترين درياچه جهان، در حال نابودي هستند.
به گزارش روز شنبه بي.بي.سي، سالهاي طولاني است كه زندگي ساكنان اطراف درياي خزر تحت تاثير رقابتهاي نفتي دگرگون شده و به همين خاطر بزرگترين درياچه بزرگ جهان، به عنوان رقابتي‌ترين حوزه نفتي جهان در ميان پنج كشور حاشيه آن نيز شناخته مي‌شود.با اين همه، خزر در حال تجربه‌كردن اتفاقات ناگواري نيز هست كه مسير آنها را بايد در ژاپن، انگليس، اسكاتلند، هلند و ايرلند شمالي جستجو كرد.
يك گزارش علمي كه حاصل تحقيق پژوهشگران پروژه سم شناسي برنامه محيط زيست خزر و با همكاري موسسات تحقيقاتي كشورهاي حاشيه خزر و چندين مركز تحقيقاتي در اروپا و ژاپن است، نشان مي‌دهد كه حدود ? ???هزار خوك آبي (فك) خزر تنها در فاصله پنج ماه يعني از ماه آوريل تا اوت سال ? ?????در اثر ابتلا به نوعي بيماري ويروسي به نام "سي.دي.وي" (? (C.D.V?از بين رفته‌اند.
اين بيماري در ميان سگهاي اهلي شايع است، اما نمونه‌هايي از ويروس را مي‌توان در ميان روباه‌ها و ساير جانوران وحشي نيز يافت، اما همه‌گيري اين ويروس در ميان فك‌هاي خزر پديده‌اي نادر گزارش شده است. فكهاي خزري كه به نام علمي "فوكا كاسپيكا" شناخته مي‌شوند، از جمله نادرترين جانوران شناخته شده روي زمين هستند و در تقسيم بندي اتحاديه بين‌المللي حفاظت از طبيعت، در فهرست قرمز كه مربوط به جانوران آسيب پذير است، قرار دارند.

طول آنها گاه به ? ????سانتيمتر و وزنشان در زمان بلوغ به ? ????كيلوگرم مي‌رسد، اما نكته حائز اهميت در دوره زندگي ? ???ساله فك‌هاي خزري اين است كه آنها به سواحل ايران بيش از سواحل چهار كشور حاشيه‌اي ديگر نزديك مي‌شوند، زيرا زمستان‌ها را به عنوان فصل زادآوري بر روي قطعات يخي سواحل شمالي مي‌گذرانند.

تحقيقات نشان مي‌دهد كه اندامهاي داخلي و توليد مثلي فكها پوشيده از زخمهاي ناشي از ضايعات ويروسي بوده است، اما گزارشهاي بعدي به علتهاي ديگري براي مرگ و مير فكهاي خزري اشاره داشتند كه مهمترين آنها وجود انواعي از سموم كشاورزي نظير "د.د.ت" و سموم حاصل از پساب كارخانجات صنعتي در بافتهاي چربي فكها بوده، بطوري كه در همايش محيط زيست دريايي در ژاپن. علت مرگ و مير فكهاي خزري به اثر تضعيف ‌كننده آلودگيهاي صنعتي و در نتيجه ناتواني دستگاه ايمني بدن فكها در مقابل ويروسها اشاره شد.

دو گزارش علمي كه توسط محققان دانشگاه "ايهيم" ژاپن در نشريه آلودگيهاي محيط زيست منتشر شده، حاكي از غلظت فراوان مواد حاصل از تجزيه كلر در بافتهاي چربي و كبد فكهاست.

يك نمونه ديگر از مواد موجود در بافتهاي بدن فكها انواعي از آفت كشهاي موسوم به "پي.سي.بي" است كه در جريان شسته شدن خاكهاي كشاورزي يا در نتيجه بالا آمدن سطح آب خزر در نواحي ساحلي به درون درياچه راه يافته‌اند.

بنابراين، وقوع مرگ و مير ناشي از همه‌گيري ويروسي سال ? ?????ميلادي در ميان فكهاي خزر، نه تنها به علت آلودگيهاي صنعتي قابل توجيه است، بلكه با افزايش آلودگيهاي نفتي و كاهش جمعيت ماهي كيلكا كه بيش از ? ???درصد از غذاي فك خزري وابسته به اين ماهي است، مي‌توان همچنان در انتظار تلفات بيشتري در جمعيت فكها بود.

بر اساس مار انجمن بين‌المللي حفاظت از فكها، تا پيش از فروپاشي شوروي سابق، سالانه ? ???تا ? ???هزار بچه فك براي استفاده از پوست و چربي آنها شكار مي‌شدند، اما در حال حاضر هيچ كنترل ضابطه‌مندي براي حفاظت از فكهاي خزري توسط كشورهاي ساحلي خزر اعمال نمي‌شود، ضمن آنكه آلودگيهاي صنعتي هر روز بر ميزان تلفات اين جانداران نادر اضافه مي‌كند.

شايد همچنانكه تعداد صنايع چوب و نساجي در حاشيه خزر افزايش مي‌يابند و بالا آمدن سطح آب درياچه، باعث وارد شدن آفات به آب مي‌شود، ديگر زمان طولاني تا آخرين وداع با فكهاي خزري نمانده باشد.